Mieczysław Wallis (1895-1975) – filozof i historyk sztuki, profesor Uniwersytetu Łódzkiego oraz wykładowca uczelni artystycznych (teatralnej i filmowej), działacz towarzystw naukowych, autor ponad 900 publikacji z zakresu filozofii, estetyki, semiotyki, historii i teorii sztuki oraz krytyki artystycznej, w tym książek: Wyraz i życie psychiczne (1939), Dzieje zwierciadła (1956), Sztuka dwudziestolecia (1959), Stanisław Noakowski (1960, 1965), Malarze i miasta (1961), Autoportret (1964), Autoportret artystów polskich (1966), Secesja (1967), Przeżycie i wartość (1968), Późne dzieła wielkich artystów (1975).
Archiwalia Mieczysława Wallisa to – z nielicznymi wyjątkami – materiały powojenne, bowiem w postaniu warszawskim uległ zniszczeniu cały jego dorobek, m.in. dzienniki, rękopisy prac (wszystkie materiały przygotowane do publikacji Autoportretu), rysunki, obrazy, książki itd. Elżbieta Grabska- Wallis (synowa) spuściznę rękopiśmienną ProfeAsora złożyła w dwu bibliotekach warszawskich:
– Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz
– Instytutu Sztuki PAN.
Spuścizna rękopiśmienna przekazana do zbiorów biblioteki Polskiego Towarzystwa Filozoficznego – prezentowana na stronach Archiwum Cyfrowego Połączonych Bibliotek – zawiera następujące materiały Mieczysława Wallisa:
• dokumenty osobiste oraz papiery dot. pracy i działalności (rps 04-07);
• dzienniki i wspomnienia osobiste (rps 08, 09 T.I-IV, 10 T.I-XIII);
• wspomnienia (notatki), artykuły i materiały warsztatowe do biografii uczonych i artystów (rps 11-15);
• korespondencja – ok.1200 listów (rps 16 T.I-III, 17 T.I-VI, 18);
• twórczość literacka i artystyczna – poezja, utwory wojenne (rps 19-20);
• twórczość naukowa, dydaktyczna i publicystyczna (autografy i materiały warsztatowe),
a w tym:
• filozofia – szkice, eseje i rozprawy (rps 21, 27-31);
• estetyka (rps 22-24);
• semiologia (o znakach) (rps 25- 26);
• krytyka artystyczna (rps 32);
• materiały warsztatowe (m.in. recenzje i korespondencja wydawnicza) dot. książek: Wyraz i życie psychiczne, Autoportret i Autoportrety artystów polskich (rps 33-37);
• bibliografia prac M. Wallisa oraz zbiór wycinków prasowych i portretów uczonych i myślicieli (rps 38).
Opracowanie spuścizny polegało na takim jej uporządkowaniu, i w miarę szczegółowym opisaniu poszczególnych jednostek, aby umożliwić badaczowi pełne jej poznanie i dodarcie do interesującego go materiału i nazwisk – w czym zapewne będzie pomocny załączony indeks. W Archiwum Cyfrowym, poza tytułami czasopism, kursywą zaznaczono wyłącznie tytuły prac M. Wallisa (ich fragmenty czy nawet zapiski, ale z nadanym przezeń nagłówkiem) oraz cytowane adnotacje. Wszystkie publikowane autografy i bruliony tekstów zostały sprawdzone, a informację o ich druku podano w nawiasie kwadratowym [ ].
Bardziej interesujące materiały to m.in: wzajemna korespondencja z Henrykiem Elzenbergiem; teksty gotowe do druku a nie opublikowane (np. Skróty – rozważania (rps 19.1,3), szkice napisane w oflagu w Woldenbergu (rps 21.1,4)) oraz przygotowane do wznowienia eseje i rozprawy (rps 31)); Wspomnienia (rps 10), w których Mieczysław Wallis opisał półwiecze swego życia -niestety ciężka choroba uniemożliwiła mu ich opracowanie i wydanie; wspomnienia – notatki (rps 11-15) do biografii znanych mu osób.
Niewątpliwie godne uwagi są dzienniki prowadzone przez Mieczysława Wallisa w latach 1945-1975 (rps 9)). Dzienniki – to bogate źródło wiedzy o nim samym i ważki dokument epoki. Dokument, który ukazuje obraz środowisk naukowych (głównie łódzkiego i warszawskiego) i działalność stowarzyszeń, w której uczestniczył. Zaprzyjaźniony z luminarzami nauki polskiej, m.in. z Michałem Walickim, Tadeuszem i Janiną Kotarbińskimi, Marią i Stanisławem Ossowskimi, mający także kontakty z uczonymi z innych miast i krajów – w dziennikach właśnie przytacza ich opinie i poglądy. We wspomnieniach i dziennikach przybliża ich i swój sposób myślenia; przybliża nam sposób życia i widzenie świata pokolenia humanistów, do którego należał Mieczysław Wallis – człowiek o wielkim umiłowaniu piękna, o wielkiej kulturze osobistej i wiedzy.
Spuścizna rękopiśmienna Mieczysława Wallisa wzbogaca wiedzę o jego twórczości i warsztacie pisarskim, umożliwia wydanie nieznanych dotąd tekstów, a nade wszystko stanowi podstawowy materiał źródłowy do monografii o Profesorze.
Tekst zaczerpnięto z opracowania Spuścizna Mieczysława Wallisa. Katalog rękopisów PTF 04-38, autorstwa Danuty Wojciechowskiej (Warszawa, 1997 rok).